Dokładnie 20 lat temu w amerykańskiej miejscowości Independence w stanie Missouri ówcześni szefowie dyplomacji Polski, Czech i Węgier podpisali dokumenty o wstąpieniu do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Przekazano je pełniącej wówczas funkcję sekretarz stanu USA Madeleine Albright.
Ceremonia podpisania dokumentów przez ministra spraw zagranicznych Polski Bronisława Geremka, ministra spraw zagranicznych Czech Jana Kavana oraz ministra spraw zagranicznych Węgier János Martonyi’ego odbyła się w Bibliotece-Muzeum im. Harry’ego Trumana. Ten amerykański prezydent był jednym z głównych twórców NATO.
Polska wraca na zawsze tam, gdzie jest jej miejsce – do wolnego świata. Polska nie jest już osamotniona w obronie swojej wolności. Jesteśmy w NATO dla naszej i waszej wolności – mówił podczas uroczystości Geremek. Obietnica "Nic o Was bez Was" została sformalizowana. Jesteście prawdziwymi sojusznikami, jesteście naprawdę w domu – mówiła natomiast Madeleine Albright. Ówczesna szefowa amerykańskiej dyplomacji urodziła się przed II wojną światową w Czechosłowacji.
Długa droga do NATO
Droga Polski do NATO trwała 8 lat. Starania o członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim rozpoczęły się w 1991 roku. W marcu tamtego roku rozwiązano Układ Warszawski, a w kolejnych miesiącach wszystkie jego struktury. W grudniu przestał zaś istnieć ZSRR. 21 grudnia 1991 roku ówczesny polski premier Jan Olszewski zapowiedział zbliżenie Polski do NATO.
Polska będzie zacieśniać więź z Sojuszem Północnoatlantyckim. W obecnej sytuacji bowiem uważamy ten sojusz za filar bezpieczeństwa europejskiego, a obecność wojsk USA w Europie za czynnik stabilizacji. Dlatego rząd będzie dążył do wszechstronnego rozwoju powiązań z NATO, jakie umożliwia nasz udział w Północnoatlantyckiej Radzie Współpracy. Będzie to polityka sprzyjająca polepszaniu naszego bezpieczeństwa – powiedział Olszewski w swoim sejmowym exposé. W kolejnym roku mówiono już natomiast wprost o akcesji do NATO.
Na polską ofertę pozytywnie odpowiedział ówczesny prezydent USA George H.W. Bush. W tamtym okresie na terytorium Polski wciąż jeszcze stacjonowały wojska rosyjskie. Ostatni rosyjscy żołnierze wyjechali 17 września 1993 roku. Amerykańska administracja, a także jej zachodnioeuropejscy partnerzy coraz przychylniej jednak wspominali o potencjalnym przyjęciu Polski do NATO. Ówczesny rosyjski prezydent Borys Jelcyn z początku nie zgłaszał sprzeciwu, ale zmienił zdanie pod wpływem twardogłowych polityków ze swojego otoczenia.
Partnerstwo dla Pokoju
Przełomowy okazał się 1994 rok. Zaprezentowano wówczas założenia programu Partnerstwo dla Pokoju , które miało stopniowo zbliżać pokomunistyczne państwa Europy Środkowo Wschodniej do NATO. W ramach Partnerstwa dla Pokoju organizowano wspólne manewry oraz zagraniczne misje wojskowe. Podczas swoich podróży do Pragi (w styczniu 1994 roku) oraz Warszawy (w lipcu 1994 roku) kolejny amerykański prezydent Bill Clinton wprost mówił już o akcesji Polski, Czech czy Węgier do NATO.
Polska, a także Czechy i Węgry, została formalnie zaproszona do Sojuszu Północnoatlantyckiego w lipcu 1997 podczas szczytu NATO w Madrycie. Rozmowy akcesyjne potoczyły się szybko i zakończyły już w październiku tego samego roku. W grudniu podpisano protokół akcesyjny. Mógł się zatem rozpocząć proces ratyfikacji akcesji przez wszystkie państwa członkowskie. Pierwsza zrobiła to 2 lutego 1998 roku Kanada. Kongres USA dokonał ratyfikacji w kwietniu.
W lutym 1999 roku akcesję do NATO ratyfikowały także polskie władze. 11 lutego Sejm upoważnił ówczesnego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego do podpisania Traktatu Waszyngtońskiego. Później dokument kontrasygnował ówczesny premier Jerzy Buzek. Cieszę się, że po wysiłkach dwóch prezydentów i siedmiu premierów mnie przypadł zaszczyt złożenia podpisu pod tym dokumentem – powiedział wówczas Buzek.
Droga do uroczystego przekazania wszystkich dokumentów w miejscowości Independence stała się otwarta. Obok 16 flag państw tworzących ówcześnie NATO zawisły także flagi Polski, Czech i Węgier.
